Trong video này, bạn sẽ học được 2 từ khóa mới. Hãy viết xuống và tiếp tục nghiên cứu thêm nhé.

(1) Béo phì ẩn

(2) Body Mass Index (BMI)

Vậy thì béo phì thật sự là gì, và nó ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta ra sao?

Linh biết, đây là một chủ đề quen thuộc, dễ khiến nhiều người bỏ qua. Nhưng nếu bạn theo dõi đến cuối bài viết này, bạn sẽ có một góc nhìn đầy đủ và chính xác hơn về béo phì. 

Nội dung được tư vấn chuyên môn bởi các bác sĩ khoa Nội Tiết, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh, với mục tiêu mang kiến thức y khoa đến cộng đồng theo cách dễ hiểu và gần gũi nhất.

Béo phì không chỉ là chuyện ngoại hình hay vài con số trên bàn cân. Đây là tình trạng mỡ tích tụ quá nhiều trong cơ thể, làm ảnh hưởng đến hoạt động của các cơ quan và gây rối loạn chuyển hoá.

Thậm chí, có những người nhìn bên ngoài khá gầy nhưng vẫn mắc “béo phì nội tạng”, nghĩa là mỡ tập trung quanh các cơ quan bên trong, rất khó nhận biết bằng mắt thường.

Ví dụ, Linh từng gặp một chị bạn ngoài 40 tuổi, cao ráo, trẻ trung như ở tuổi 30. Dù vậy, khi đi khám sức khỏe định kỳ, chị phát hiện lượng mỡ nội tạng cao bất thường, gọi là “béo phì ẩn”. Chị chia sẻ: “Mình không ngờ, vì ai cũng bảo mình gầy!”

Thực tế, mắt thường không thể đánh giá chính xác tình trạng sức khỏe bên trong. Đó chính là lý do vì sao bạn cần hiểu đúng về béo phì.

Vậy làm thế nào để đánh giá cơ thể có béo phì hay không?

Để đánh giá tình trạng cơ thể, một chỉ số thường được nhắc đến là BMI – viết tắt của Body Mass Index, hay còn gọi là chỉ số khối cơ thể.

Cách tính rất đơn giản: lấy cân nặng (tính bằng kilogram), chia cho bình phương chiều cao (tính bằng mét).

Ví dụ: nếu bạn A nặng 60 kg và cao 1,6 m thì BMI = 60 / (1,6 x 1,6) = 23,4.

Theo chuẩn dành cho người châu Á:

(1) BMI dưới 18,5 → gầy

(2) BMI từ 18,5 đến 22,9 → bình thường

(3) BMI từ 23 đến 24,9 → thừa cân

(4) BMI từ 25 trở lên → béo phì

Trong ví dụ trên, BMI của A là 23,4, cho thấy A thuộc nhóm thừa cân.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng BMI chỉ phản ánh một phần. Nó không đo được lượng mỡ nội tạng. Có những người tay chân nhỏ nhưng vòng bụng lớn vẫn có nguy cơ béo phì nguy hiểm.

Béo phì tác động đến hầu hết các cơ quan trong cơ thể và có thể dẫn đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng.

(1) Tim mạch: làm tăng huyết áp, nguy cơ đột quỵ và suy tim.

(2) Chuyển hoá: liên quan chặt chẽ đến đái tháo đường típ 2, rối loạn mỡ máu và gan nhiễm mỡ.

(3) Đường hô hấp: dễ gây hội chứng ngưng thở khi ngủ.

(4) Xương khớp: cân nặng dư thừa tạo áp lực lớn, gây thoái hoá khớp và đau lưng.

(5) Nội tiết & sinh sản: có thể gây rối loạn kinh nguyệt ở nữ, giảm chất lượng tinh trùng ở nam, và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của cả hai giới.

Nói cách khác, béo phì là một bệnh mạn tính, âm thầm nhưng có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Ví dụ, một người quen của Linh tên là Ngọc, làm kế toán. Công việc ít vận động và ăn uống không kiểm soát khiến chị tăng 8 kg trong vài năm. Ban đầu chị chỉ nghĩ là “hơi mập một chút”, nhưng dần xuất hiện mệt mỏi, khó ngủ, đau lưng và tê tay buổi sáng. Khi đi khám, Ngọc phát hiện mình đã bị tiền đái tháo đường và gan nhiễm mỡ độ 2. May mắn là phát hiện sớm, nên chị kịp thay đổi chế độ ăn và tập luyện. Nếu chờ đến khi biến chứng xảy ra, việc điều trị sẽ khó khăn hơn rất nhiều.

Vậy nguyên nhân nào dẫn đến béo phì, và làm thế nào để phòng ngừa từ sớm?

Có nhiều nguyên nhân gây béo phì, nhưng cốt lõi vẫn là mất cân bằng giữa năng lượng nạp vào và năng lượng tiêu hao.

(1) Chế độ ăn: tiêu thụ nhiều calo, nhiều đường, nhiều chất béo xấu kết hợp với ít vận động là nguyên nhân phổ biến nhất. Linh để ý rằng nhiều bạn trẻ từng trải qua “giai đoạn trà sữa”, coi một ly mỗi ngày như phần thưởng nhỏ. Rồi dần dần, ly nhỏ thành ly lớn, thêm nhiều topping, kèm bánh ngọt và những đêm thức khuya lướt mạng. Thói quen tưởng vô hại này lại âm thầm đẩy bạn đến nguy cơ béo phì.

(2) Lười vận động: thống kê cho thấy 70% người trưởng thành ở Việt Nam không đạt mức vận động thể lực được khuyến cáo. Số bước chân trung bình chỉ khoảng 3.600 mỗi ngày, thấp hơn nhiều so với 10.000 bước mà các chuyên gia khuyên.

(3) Các yếu tố khác: di truyền, thay đổi hormone, thiếu ngủ, căng thẳng hoặc sử dụng một số loại thuốc lâu dài (như corticoid) cũng góp phần gây béo phì.

Và khi đã tăng cân, chúng ta lại rơi vào một vòng xoáy khó thoát. Ăn nhiều dẫn đến tăng cân, từ đó bạn trở nên lười vận động, kéo theo mất ngủ và căng thẳng, rồi bạn lại tiếp tục ăn nhiều hơn, tạo thành một vòng luẩn quẩn. Nghe rất bế tắc đúng không?

Vậy làm sao chúng ta thoát khỏi vòng lặp này, và làm thế nào để điều trị béo phì đúng cách, cả bằng cách dùng thuốc và không dùng thuốc? Đó là điều chúng ta sẽ cùng học hỏi trong bài viết tiếp theo.

Rõ ràng, béo phì không chỉ là vấn đề về ngoại hình, mà thực sự là một bệnh lý. Và Linh tin, giống như mọi căn bệnh khác, nó hoàn toàn có thể phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả nếu bạn hành động kịp thời. Điều quan trọng nhất là đừng để đến khi cơ thể xuất hiện biến chứng mới bắt đầu quan tâm, vì lúc đó hành trình sẽ khó khăn hơn gấp nhiều lần.

Hãy bắt đầu bằng việc trang bị cho mình hiểu biết đúng đắn về béo phì: hiểu nguyên nhân, nhận diện các dấu hiệu, và không ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn của các bác sĩ khi cần.

Linh tin rằng, chăm sóc sức khỏe không phải là cuộc chạy đua ngắn hạn, mà là hành trình dài với những bước đi nhỏ nhưng bền vững. Và bước đầu tiên trên hành trình đó chính là nghiêm túc nhìn nhận tình trạng béo phì. Để từ đó, mỗi ngày bạn đều tiến gần hơn đến một cơ thể khỏe mạnh, một tinh thần nhẹ nhàng, và một cuộc sống trọn vẹn hơn.

Hãy nhớ, mỗi lần bạn chọn đi bộ thay vì đi thang cuốn, mỗi ly nước lọc thay cho trà sữa, mỗi đêm ngủ sớm thay vì lướt mạng, đều là một bước nhỏ nhưng đầy sức mạnh trong hành trình sống khỏe. Bắt đầu từ hôm nay, bạn chọn gì?