3 Thói Quen Âm Thầm “Rút Sạch Năng Lượng” Của Bạn Mỗi Ngày (+ Cách Thay Đổi)

Điều gì làm bạn thấy kiệt sức dù không làm việc quá nhiều?

Có những ngày, công việc không dồn dập, không phải chạy đua với deadline, nhưng bạn vẫn thấy tâm trí nặng nề.

Bởi lẽ, sự mệt mỏi không chỉ đến từ khối lượng việc bạn làm, mà còn từ những “dòng chảy ngầm” trong chính thói quen và suy nghĩ hằng ngày. Chúng không ồn ào, không rõ ràng, nhưng lại bào mòn năng lượng của bạn từng chút một cho đến khi bạn nhận ra mình đã kiệt sức mà không hiểu vì sao.

Điều đáng nói là những thói quen này lại thường được ngụy trang dưới vẻ ngoài hợp lý: trở nên tốt bụng, cầu toàn, hay khao khát tiến bộ. Nghe thì tích cực, nhưng nếu bạn không để ý, chính chúng sẽ giữ bạn trong vòng xoáy mệt mỏi, so đo và tự trách.

Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện 3 thói quen tưởng chừng vô hại nhưng lại “đốt” rất nhiều năng lượng của bạn, cả trong công việc lẫn cuộc sống. Quan trọng hơn, Linh sẽ chia sẻ những cách thực tế để bạn thay đổi - không phải để trở thành một con người hoàn hảo, mà để sống nhẹ nhàng, chân thật và mạnh mẽ hơn mỗi ngày.

Thói Quen 1: Cố Gắng Làm Hài Lòng Người Khác

Bạn có nhận ra đôi khi mình đang dành quá nhiều năng lượng chỉ để được người khác chấp nhận? Trong một cuộc họp, bạn bỏ qua quan điểm thật sự của mình vì lo sợ ý kiến đó làm ai khó chịu. Khi đồng nghiệp nhờ giúp, bạn nhận lời dù bản thân đã quá tải, chỉ để giữ hình ảnh “hợp tác”. Ngay cả một email đơn giản cũng có thể khiến bạn chỉnh sửa hàng chục lần, vì ám ảnh rằng câu chữ chưa đủ “dễ nghe”.
Thoạt nhìn, những hành động này khiến bạn trở thành một người tử tế, dễ mến, “luôn biết nghĩ cho người khác”. Nhưng nếu đi sâu hơn, bạn sẽ thấy đó không chỉ là một thói quen, mà là một cơ chế phòng thủ tâm lý. Nó bắt nguồn từ một niềm tin cốt lõi rằng: giá trị của bạn phụ thuộc vào sự đánh giá từ bên ngoài. Tâm lý học gọi trạng thái này là External Locus of Control (Trung tâm kiểm soát bên ngoài) - nghĩa là hạnh phúc và sự tự tin của bạn được quyết định bởi người khác, chứ không phải chính bạn.
Khi mang niềm tin này, bạn dễ phát triển một sự nhạy cảm đặc biệt với môi trường xung quanh. Bạn chú ý đến từng thay đổi trong thái độ, giọng điệu, hay biểu cảm của người khác, rồi lập tức điều chỉnh hành vi để tránh gây khó chịu. Nghe có vẻ như một “kỹ năng xã hội”, nhưng thực chất nó lại là một gánh nặng. Bởi càng cố gắng đoán ý và làm vừa lòng, bạn càng bị tiêu tốn năng lượng và mất đi sự chân thực của chính mình. Trong công việc, thói quen này nhanh chóng dẫn đến những mặt trái, điển hình là bạn sẽ khó khăn hơn trong hơn khi đưa ra các quyết định. 
Vậy làm sao để thoát khỏi vòng xoáy này?
(1) Trước hết, bạn cần tái định nghĩa khái niệm “người tốt”. Người tốt không phải là người chưa bao giờ làm ai phật ý, mà là người dám đưa ra quyết định đúng, ngay cả khi có thể gây khó chịu trong ngắn hạn. Khi bạn hiểu rõ giá trị cốt lõi của mình và can đảm hành động theo chúng, bạn sẽ không còn phụ thuộc vào sự chấp thuận tức thời từ bên ngoài.
(2) Tiếp theo, bạn cần xây dựng cho mình một hệ thống phản hồi nội tâm. Đây là nơi giá trị bản thân được đo bằng nguyên tắc và tiêu chí khách quan, chứ không phải ánh mắt hay lời khen chê bên ngoài.
(3) Và cuối cùng, bạn nên học cách tham gia vào những xung đột tích cực: đối diện với các cuộc trò chuyện khó khăn một cách xây dựng, thay vì né tránh để giữ bề mặt yên ổn.
Cách thay đổi thói quen làm hài lòng người khác
Khi bạn làm được điều đó, bạn sẽ nhận ra: sự tôn trọng lâu dài không đến từ việc chiều theo mọi người, mà đến từ việc bạn sống nhất quán với những gì mình tin là đúng!

Thói Quen 2: Ám Ảnh Về Những Sai Lầm Đã Qua

“Giá như mình làm khác đi…” Bạn thấy suy nghĩ này có quen không 😀

Và bạn có bao giờ thấy mình cứ lặp đi lặp lại cùng một ký ức về các sai lầm trong đầu? Có thể là một câu nói không đúng trong buổi họp quan trọng, một quyết định vội vàng khiến dự án thất bại, hay chỉ là một việc nhỏ thôi nhưng bạn thấy xấu hổ mãi.

Điều này không chỉ là ký ức đơn thuần mà còn là cách não bộ chúng ta vận hành. Con người có một đặc điểm gọi là “Negativity bias” (hay Thiên kiến tiêu cực), nghĩa là xu hướng ghi nhớ và tập trung mạnh hơn vào những trải nghiệm không vui. Từ thời nguyên thủy, điều này giúp tổ tiên chúng ta sinh tồn (vì nhớ những nguy hiểm quan trọng hơn nhớ niềm vui để phòng tránh kịp thời). Nhưng trong thế giới hiện đại, cơ chế này lại trở thành một rào cản.

Khi bạn liên tục “phát lại” sai lầm trong đầu, não không đơn thuần chỉ lưu giữ thông tin. Nó đang củng cố và mở rộng các suy nghĩ liên quan đến cảm giác tội lỗi, hối hận hay tự ti. Mỗi lần nhớ lại giống như một lần luyện tập, và não bạn ngày càng “giỏi” hơn trong việc tạo ra những cảm xúc tiêu cực này.

Và đây chính là lúc cần phân biệt rõ: bạn đang suy ngẫm (Reflection) hay chỉ đang nhai lại (Rumination)? Suy ngẫm là khi bạn nhìn lại trải nghiệm với một mục đích rõ ràng: phân tích điều gì đã diễn ra, rút ra bài học, và tìm cách làm tốt hơn trong tương lai. Nó có cấu trúc, có điểm dừng, và hướng đến sự phát triển. Ngược lại, nhai lại chỉ là vòng xoáy lặp đi lặp lại những cảm xúc tiêu cực, không có lối ra, không dẫn đến giải pháp. Nó khiến bạn chìm trong hối hận và tự trách thay vì tiến lên.

Để dịch chuyển từ “nhai lại” sang “suy ngẫm”, bạn có thể thử hai cách:

(1) Xây dựng tư duy phát triển (growth mindset): Như Carol Dweck đã chỉ ra: thành công trong cuộc đời là cách bạn đối phó với thất bại. Thay vì tự trách “Tại sao mình bất cẩn thế?”, hãy hỏi: “Mình có thể phát triển từ điều này bằng cách nào?”.
(2) Áp dụng Khoảng cách thời gian (temporal distancing): Hãy tưởng tượng bạn của 10 năm sau đang nhìn lại sai lầm hiện tại. Lỗi lầm mà hôm nay bạn thấy to tát, đặt trong dòng thời gian dài, thường chỉ là một chi tiết nhỏ. Cách nhìn này giúp bạn bớt phóng đại và thấy mọi chuyện nhẹ nhàng hơn. 
Cách vượt qua nỗi ám ảnh về những sai lầm đã qua

Thói Quen 3: So Sánh Bản Thân Với Người Khác

Bạn mở Facebook, Instagram và chỉ trong vài phút lướt newsfeed, tâm trạng bỗng tụt dốc không phanh? Người thì đăng ảnh sinh nhật lãng mạn, người khác khoe chuyến du lịch sang chảnh, hay chỉ đơn giản là cô bạn khoe vóc dáng hoàn hảo sau vài tháng tập gym. Chỉ trong vài cú chạm màn hình, bạn cảm giác mình bị “bỏ lại phía sau”.

Trong công việc cũng vậy. Có thể bạn và đồng nghiệp cùng vào công ty một thời điểm, nhưng giờ họ đã được tin tưởng giao dự án quan trọng. Hoặc một nhân viên trẻ hơn lại được sếp khen ngợi trước toàn phòng họp. Những tình huống này dễ khiến bạn tự hỏi: “Mình đã làm gì sai?”, “Có phải mình chưa đủ giỏi?”, thay vì nhìn vào hành trình riêng của chính mình.

Theo lý thuyết “Social Comparison Theory” của nhà tâm lý học xã hội Leon Festinger, chúng ta thường đánh giá giá trị và khả năng của chính mình bằng cách so sánh mình với người khác. Nếu trước đây, phạm vi so sánh thường chỉ giới hạn trong một cộng đồng nhỏ như gia đình, làng xóm hay đồng nghiệp trực tiếp, thì ngày nay, mạng xã hội mở rộng phạm vi này ra toàn cầu. Chúng ta có thể nhìn thấy cuộc sống, công việc và thành tựu của hàng triệu người. Song hưng phần lớn những gì được chia sẻ thường là những khoảnh khắc nổi bật, đã được chọn lọc để đăng tải.

Một xu hướng phổ biến nhất là “Upward comparison” - so sánh mình với những người có vẻ thành công hơn. Trạng thái này có thể giúp bạn có mục tiêu để phấn đấu, nhưng nhiều khi lại chỉ gieo thêm bất an, khiến bạn rơi vào trạng thái “mình mãi chưa đủ tốt”.

Vậy làm sao để thoát bẫy so sánh?

(1) Chuyển từ “tư duy khan hiếm” (scarcity mindset) sang “tư duy phong phú” (abundance mindset): Thành công không phải cái bánh cố định. Việc người khác giỏi hơn, thành công hơn không lấy đi phần của bạn. Ngược lại, thành công của những người xung quanh có thể mở ra thêm cơ hội, nguồn cảm hứng, hay cả con đường mới để bạn học hỏi.
(2) Tạo ra thước đo cá nhân: Warren Buffett từng khuyên rằng, bạn nên xác định “thước đo bên trong” (inner scorecard) thay vì sống theo “thước đo bên ngoài” (outer scorecard). Thay vì nhìn xem người khác đi được bao xa, hãy nhìn vào sự tiến bộ của chính bạn so với chính bạn của 1 năm trước.
(3) Nguyên lý “Người duy nhất”: Bạn không cần phải trở thành số 1 trong một lĩnh vực rộng lớn. Hãy kết hợp những kỹ năng, trải nghiệm và đam mê để tạo nên một vị trí riêng mà chỉ bạn có thể nắm giữ. Khi đó, bạn không cần phải so sánh nữa, bởi bạn đã trở thành “người duy nhất” trong hành trình của mình 😀
(4) Thực hành “Niềm vui cộng hưởng” (compersion): Thay vì cảm thấy ghen tị, hãy tập cách thật sự vui mừng trước thành công của người khác. Khi bạn cho phép mình chia sẻ niềm vui đó, tâm trí sẽ nhẹ nhàng hơn, đồng thời bạn có thêm năng lượng tích cực để tập trung vào con đường riêng của mình.
Cách để ngưng so sánh bản thân với người khác

Bắt Đầu Từ Cách Bạn Nghĩ Về Chính Mình!

Ba thói quen đã nói ở trên không chỉ lấy đi năng lượng, mà còn giữ bạn trong vòng lặp chỉ phản ứng để chống chọi, thay vì chủ động phát triển.

Thay đổi 3 thói quen trên không phải là một điểm đến cố định, mà là một hành trình đôi khi cả đời. Hành trình ấy đòi hỏi bạn đủ kiên nhẫn để bao dung với chính mình, đủ cam kết để không ngừng lớn lên, và đủ can đảm để bước ra khỏi những vùng an toàn vốn quen thuộc nhưng đã trở thành xiềng xích vô hình.

Hãy nhớ rằng: bạn không phải là nạn nhân của hoàn cảnh, cũng không bị giam giữ bởi quá khứ. Bạn là người viết nên tương lai của chính mình. Mỗi lựa chọn, mỗi giây phút đều là cơ hội để bạn đặt mình vào con đường trưởng thành, chọn sự chân thật thay vì giả vờ làm hài lòng, chọn sự tiến bộ thay vì dằn vặt bởi sự chưa hoàn hảo.

Đến cuối ngày, điều định hình cuộc đời bạn không phải là những lời khen hay chê từ người khác, mà là cách bạn nghĩ về chính mình. Hãy nghĩ đúng! 😉

Bạn muốn tận dụng sức mạnh của AI để chuyển dữ liệu báo cáo thành quyết định chiến lược trong thời gian ngắn nhất và tốn ít công sức nhất nhưng lại không biết bắt đầu từ đâu? Hãy tham gia ngay khóa học "AI for Decision Making" của Skills Bridge. Khóa học được thiết kế dành cho những Nhà quản lý, Nhân viên senior trong mọi lĩnh vực, Start-up hoặc chủ doanh nghiệp muốn tận dụng sức mạnh của AI vào các quyết định chiến lược.

Viết bởi

Có hơn 24 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính, tiếp thị và vận hành. Những nội dung của Thái Vân Linh cung cấp các công cụ và cảm hứng nhằm giúp các bạn trẻ Việt Nam thăng tiến trong công việc và khám phá trọn vẹn tiềm năng của mình.