Theo số liệu từ Harvard Business School, 71% trong số 1.500 giám đốc điều hành (CEO) từ hơn 90 quốc gia cho biết khả năng thích ứng là phẩm chất quan trọng nhất mà họ tìm kiếm ở một người lãnh đạo.

Tuy nhiên, bạn không cần đợi đến khi trở thành nhà quản lý hay lãnh đạo mới học hỏi về kỹ năng thích ứng. Trong bất kỳ giai đoạn nào của sự nghiệp, bạn cũng cần trang bị kỹ năng này để sẵn sàng trước mọi biến động.

Như Charles Darwin đã nói: “Loài sống sót không phải là loài mạnh nhất hay thông minh nhất mà là loài có khả năng phản ứng nhanh nhất với sự thay đổi”.

1. KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG LÀ GÌ?

Khả năng thích ứng là khả năng phản ứng linh hoạt với các điều kiện, môi trường hoặc tình huống khác nhau. Đây là một kỹ năng thiết yếu trong đời sống cá nhân và phát triển công việc, đặc biệt là trong bối cảnh thế giới đang thay đổi nhanh chóng từ những tiến bộ công nghệ. Cụ thể hơn:
(1) Khả năng thích ứng với cá nhân: Tập trung vào cách mỗi nhân viên điều chỉnh tư duy, kỹ năng và cách tiếp cận nhiệm vụ để phát triển vượt trội trong môi trường làm việc.
(2) Khả năng thích ứng với doanh nghiệp: Cách một tổ chức điều chỉnh chiến lược, hoạt động hay cơ cấu để đáp ứng với thị trường bên ngoài và những thay đổi liên tục trong ngành.

2. ÁP DỤNG MÔ HÌNH ADKAR ĐỂ THÍCH ỨNG VỚI MỌI THAY ĐỔI

Đây là phương pháp quản lý thay đổi của Prosci. Mô hình này giúp bạn phát triển kỹ năng thích ứng từ việc (1) tự nhận thức => (2) áp dụng trong thực tế => (3) duy trì quy trình này trong lâu dài. Dưới đây là 5 bước cụ thể:

Mô hình ADKAR (Nguồn: Whatfix)
(1) Nhận thức (Awareness): Luôn cập nhật về những thay đổi trong công việc bằng cách đăng ký nhận bản tin của công ty, tham dự các buổi họp giao ban và trao đổi thường xuyên với quản lý trực tiếp.
(2) Mong muốn (Desire): Tạo động lực cho bản thân chấp nhận tình huống mới bằng cách tập trung vào những lợi ích mà sự thay đổi này sẽ mang lại. Điều này có thể bao gồm sự phát triển cá nhân, cải thiện hiệu suất công việc, hoặc tiếp thu các kỹ năng mới.
(3) Kiến thức (Knowledge): Chủ động lên kế hoạch học tập để có được kiến thức cần thiết, đáp ứng với sự thay đổi. Điều này có thể liên quan đến việc tham gia các chương trình đào tạo mới trong công ty hoặc tự học trên các nền tảng bên ngoài như: video YouTube, blog từ chuyên gia, hay các khóa học ngắn hạn/dài hạn. 
(4) Khả năng (Ability): Áp dụng các kỹ năng và kiến thức mới vào công việc của bạn. Tìm kiếm phản hồi từ đồng nghiệp, cấp trên và liên tục điều chỉnh những hạn chế.
(5) Củng cố (Reinforcement): Ghi nhận những thành tựu của quy trình làm việc mới để nuôi dưỡng động lực cho những lần thay đổi tiếp theo trong tương lai.

3. DOANH NGHIỆP CẦN LÀM GÌ ĐỂ XÂY DỰNG KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG CHO NHÂN VIÊN? 

Không chỉ các cá nhân mà các doanh nghiệp cũng cần phải thích nghi với những giai đoạn chuyển mình trước các biến động của xã hội hay thị trường. Khi đó, vấn đề đặt ra với các doanh nghiệp không chỉ là đề xuất những chiến lược mới về hệ thống, quy trình hoặc cấu trúc mới để thay đổi. Với vai trò là người dẫn đầu hay người quản lý, bạn cần hiểu biết cách phổ biến những thay đổi mới đến với đội ngũ của mình và khuyến khích mọi người thực hiện. Bởi vì chỉ khi tất cả mọi người đều thích ứng với quy trình mới, doanh nghiệp mới có thể tiến nhanh hơn và thu về được những kết quả như kỳ vọng.

Song phần lớn tâm lý của mọi người đều e ngại khi bắt đầu với những cái mới, chỉ khác nhau ở mức độ nhiều hay ít. Một gợi ý cho các doanh nghiệp, và các bạn quản lý trong tình huống này là hãy sử dụng Mô hình Đường cong Thay đổi (The Change Curve) của Kubler-Ross. Mô hình này phản ánh cụ thể về các giai đoạn tiếp nhận sự thay đổi trong công việc của một nhân viên, từ đó đề xuất cách phản hồi phù hợp.

Giai đoạn

Phản ứng của nhân viên

Hành động của doanh nghiệp

1. Sốc và phủ nhận (Shock and Denial)

- Bối rối, lo lắng, không tin tưởng vào chiến lược thay đổi

- Giao tiếp rõ ràng: Giải thích lý do, mục tiêu và lợi ích của thay đổi

2. Kháng cự và tức giận (Resistance and Anger)

- Bực bội, tức giận, phản đối thay đổi 

- Giảm hiệu suất công việc

- Khuyến khích đối thoại: Tạo cơ hội để nhân viên thảo luận về lo lắng và đề xuất ý kiến

- Lắng nghe, giải quyết thắc mắc và đảm bảo họ được hỗ trợ

3. Thấp thỏm và nghi ngờ (Doubt and Skepticism)

- Bắt đầu chấp nhận thay đổi nhưng vẫn còn lo lắng 

- Tiến hành thử nghiệm và thích nghi

- Cung cấp sự hỗ trợ: Đào tạo, hướng dẫn và cung cấp tài nguyên cần thiết để giúp nhân viên thích nghi với thay đổi

- Điều chỉnh kỳ vọng: Vì mọi người vẫn đang cần thời gian để học hỏi, thử nghiệm

4. Chấp nhận và cam kết (Acceptance and Commitment)

- Hiểu và chấp nhận thay đổi

- Xây dựng lại cách làm việc

- Cam kết thực hiện thay đổi và sẵn sàng hợp tác

- Thống nhất quy trình mới vào văn hóa/hệ thống của doanh nghiệp 

- Khen thưởng và công nhận những đóng góp của nhân viên trong việc áp dụng thay đổi

- Duy trì tư duy thích ứng và sẵn sàng với những thay đổi trong tương lai

Điều quan trọng là hãy thực hiện cùng nhau. Hãy đồng hành cùng nhân viên của bạn trong việc thích ứng với những quy trình mới. Vì mỗi sự thay đổi đều cần thời gian để đi vào quỹ đạo.

Gần đây khi bắt đầu quá trình áp dụng tự động hoá trong công việc, công ty của Linh đã dành 1 giờ mỗi ngày, liên tục trong 1 tháng để các bạn nhân viên có thời gian nghiên cứu về các công cụ AI để tự động hóa quy trình làm việc của mình. Bởi vì Linh hiểu đây là điều bắt buộc để nâng cao kỹ năng cho các bạn nhân viên. Chúng ta chấp nhận là nó sẽ mất khá nhiều thời gian trong giai đoạn đầu, bởi vì tất cả mọi người đang học hỏi. Nhưng nhìn về dài hạn thì đầu tư vào con người luôn là một khoản đầu tư sinh lời.

Lời Kết: Hãy Thay Đổi Để Thích Ứng!

Khi đứng trước những hoàn cảnh mới trong công việc hay cuộc sống, hãy nghĩ đến chú tắc kè hoa. Trên mỗi cung đường đi kiếm ăn của mình, con tắc kè không thể biết có những nguy hiểm nào đang ẩn mình chờ đợi. Điều giúp con tắc kè yên tâm tiến về phía trước là khả năng biến đổi màu sắc linh hoạt để phù hợp với từng môi trường mình bước tới.
Dù giỏi nhìn xa trông rộng đến đâu, chúng ta cũng không thể kiểm soát được tất cả thách thức đang chờ đón phía trước. Điều duy nhất bạn có thể làm chủ là tâm thế của chính mình - thông qua việc (1) học hỏi, cập nhật kiến thức liên tục, và (2) xây dựng tư duy thích ứng vững vàng. Chỉ cần bạn sẵn sàng trước những biến động, nắm rõ quy trình để thích nghi, và học hỏi để không sợ hãi, bạn sẽ lướt trên con sóng thay đổi, thay vì bị nó đánh chìm. Đó là tinh thần mà các nhà tuyển dụng hiện tại và tương lai đang tích cực tìm kiếm ở các ứng viên của mình.

Theo số liệu từ Harvard Business School, 71% trong số 1.500 giám đốc điều hành (CEO) từ hơn 90 quốc gia cho biết khả năng thích ứng là phẩm chất quan trọng nhất mà họ tìm kiếm ở một người lãnh đạo.

Tuy nhiên, bạn không cần đợi đến khi trở thành nhà quản lý hay lãnh đạo mới học hỏi về kỹ năng thích ứng. Trong bất kỳ giai đoạn nào của sự nghiệp, bạn cũng cần trang bị kỹ năng này để sẵn sàng trước mọi biến động.

Như Charles Darwin đã nói: “Loài sống sót không phải là loài mạnh nhất hay thông minh nhất mà là loài có khả năng phản ứng nhanh nhất với sự thay đổi”.

1. KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG LÀ GÌ?

Khả năng thích ứng là khả năng phản ứng linh hoạt với các điều kiện, môi trường hoặc tình huống khác nhau. Đây là một kỹ năng thiết yếu trong đời sống cá nhân và phát triển công việc, đặc biệt là trong bối cảnh thế giới đang thay đổi nhanh chóng từ những tiến bộ công nghệ. Cụ thể hơn:
(1) Khả năng thích ứng với cá nhân: Tập trung vào cách mỗi nhân viên điều chỉnh tư duy, kỹ năng và cách tiếp cận nhiệm vụ để phát triển vượt trội trong môi trường làm việc.
(2) Khả năng thích ứng với doanh nghiệp: Cách một tổ chức điều chỉnh chiến lược, hoạt động hay cơ cấu để đáp ứng với thị trường bên ngoài và những thay đổi liên tục trong ngành.

2. ÁP DỤNG MÔ HÌNH ADKAR ĐỂ THÍCH ỨNG VỚI MỌI THAY ĐỔI

Đây là phương pháp quản lý thay đổi của Prosci. Mô hình này giúp bạn phát triển kỹ năng thích ứng từ việc (1) tự nhận thức => (2) áp dụng trong thực tế => (3) duy trì quy trình này trong lâu dài. Dưới đây là 5 bước cụ thể:

Mô hình ADKAR (Nguồn: Whatfix)
(1) Nhận thức (Awareness): Luôn cập nhật về những thay đổi trong công việc bằng cách đăng ký nhận bản tin của công ty, tham dự các buổi họp giao ban và trao đổi thường xuyên với quản lý trực tiếp.
(2) Mong muốn (Desire): Tạo động lực cho bản thân chấp nhận tình huống mới bằng cách tập trung vào những lợi ích mà sự thay đổi này sẽ mang lại. Điều này có thể bao gồm sự phát triển cá nhân, cải thiện hiệu suất công việc, hoặc tiếp thu các kỹ năng mới.
(3) Kiến thức (Knowledge): Chủ động lên kế hoạch học tập để có được kiến thức cần thiết, đáp ứng với sự thay đổi. Điều này có thể liên quan đến việc tham gia các chương trình đào tạo mới trong công ty hoặc tự học trên các nền tảng bên ngoài như: video YouTube, blog từ chuyên gia, hay các khóa học ngắn hạn/dài hạn. 
(4) Khả năng (Ability): Áp dụng các kỹ năng và kiến thức mới vào công việc của bạn. Tìm kiếm phản hồi từ đồng nghiệp, cấp trên và liên tục điều chỉnh những hạn chế.
(5) Củng cố (Reinforcement): Ghi nhận những thành tựu của quy trình làm việc mới để nuôi dưỡng động lực cho những lần thay đổi tiếp theo trong tương lai.

3. DOANH NGHIỆP CẦN LÀM GÌ ĐỂ XÂY DỰNG KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG CHO NHÂN VIÊN? 

Không chỉ các cá nhân mà các doanh nghiệp cũng cần phải thích nghi với những giai đoạn chuyển mình trước các biến động của xã hội hay thị trường. Khi đó, vấn đề đặt ra với các doanh nghiệp không chỉ là đề xuất những chiến lược mới về hệ thống, quy trình hoặc cấu trúc mới để thay đổi. Với vai trò là người dẫn đầu hay người quản lý, bạn cần hiểu biết cách phổ biến những thay đổi mới đến với đội ngũ của mình và khuyến khích mọi người thực hiện. Bởi vì chỉ khi tất cả mọi người đều thích ứng với quy trình mới, doanh nghiệp mới có thể tiến nhanh hơn và thu về được những kết quả như kỳ vọng.

Song phần lớn tâm lý của mọi người đều e ngại khi bắt đầu với những cái mới, chỉ khác nhau ở mức độ nhiều hay ít. Một gợi ý cho các doanh nghiệp, và các bạn quản lý trong tình huống này là hãy sử dụng Mô hình Đường cong Thay đổi (The Change Curve) của Kubler-Ross. Mô hình này phản ánh cụ thể về các giai đoạn tiếp nhận sự thay đổi trong công việc của một nhân viên, từ đó đề xuất cách phản hồi phù hợp.

Giai đoạn

Phản ứng của nhân viên

Hành động của doanh nghiệp

1. Sốc và phủ nhận (Shock and Denial)

- Bối rối, lo lắng, không tin tưởng vào chiến lược thay đổi

- Giao tiếp rõ ràng: Giải thích lý do, mục tiêu và lợi ích của thay đổi

2. Kháng cự và tức giận (Resistance and Anger)

- Bực bội, tức giận, phản đối thay đổi 

- Giảm hiệu suất công việc

- Khuyến khích đối thoại: Tạo cơ hội để nhân viên thảo luận về lo lắng và đề xuất ý kiến

- Lắng nghe, giải quyết thắc mắc và đảm bảo họ được hỗ trợ

3. Thấp thỏm và nghi ngờ (Doubt and Skepticism)

- Bắt đầu chấp nhận thay đổi nhưng vẫn còn lo lắng 

- Tiến hành thử nghiệm và thích nghi

- Cung cấp sự hỗ trợ: Đào tạo, hướng dẫn và cung cấp tài nguyên cần thiết để giúp nhân viên thích nghi với thay đổi

- Điều chỉnh kỳ vọng: Vì mọi người vẫn đang cần thời gian để học hỏi, thử nghiệm

4. Chấp nhận và cam kết (Acceptance and Commitment)

- Hiểu và chấp nhận thay đổi

- Xây dựng lại cách làm việc

- Cam kết thực hiện thay đổi và sẵn sàng hợp tác

- Thống nhất quy trình mới vào văn hóa/hệ thống của doanh nghiệp 

- Khen thưởng và công nhận những đóng góp của nhân viên trong việc áp dụng thay đổi

- Duy trì tư duy thích ứng và sẵn sàng với những thay đổi trong tương lai

Điều quan trọng là hãy thực hiện cùng nhau. Hãy đồng hành cùng nhân viên của bạn trong việc thích ứng với những quy trình mới. Vì mỗi sự thay đổi đều cần thời gian để đi vào quỹ đạo.

Gần đây khi bắt đầu quá trình áp dụng tự động hoá trong công việc, công ty của Linh đã dành 1 giờ mỗi ngày, liên tục trong 1 tháng để các bạn nhân viên có thời gian nghiên cứu về các công cụ AI để tự động hóa quy trình làm việc của mình. Bởi vì Linh hiểu đây là điều bắt buộc để nâng cao kỹ năng cho các bạn nhân viên. Chúng ta chấp nhận là nó sẽ mất khá nhiều thời gian trong giai đoạn đầu, bởi vì tất cả mọi người đang học hỏi. Nhưng nhìn về dài hạn thì đầu tư vào con người luôn là một khoản đầu tư sinh lời.

Lời Kết: Hãy Thay Đổi Để Thích Ứng!

Khi đứng trước những hoàn cảnh mới trong công việc hay cuộc sống, hãy nghĩ đến chú tắc kè hoa. Trên mỗi cung đường đi kiếm ăn của mình, con tắc kè không thể biết có những nguy hiểm nào đang ẩn mình chờ đợi. Điều giúp con tắc kè yên tâm tiến về phía trước là khả năng biến đổi màu sắc linh hoạt để phù hợp với từng môi trường mình bước tới.
Dù giỏi nhìn xa trông rộng đến đâu, chúng ta cũng không thể kiểm soát được tất cả thách thức đang chờ đón phía trước. Điều duy nhất bạn có thể làm chủ là tâm thế của chính mình - thông qua việc (1) học hỏi, cập nhật kiến thức liên tục, và (2) xây dựng tư duy thích ứng vững vàng. Chỉ cần bạn sẵn sàng trước những biến động, nắm rõ quy trình để thích nghi, và học hỏi để không sợ hãi, bạn sẽ lướt trên con sóng thay đổi, thay vì bị nó đánh chìm. Đó là tinh thần mà các nhà tuyển dụng hiện tại và tương lai đang tích cực tìm kiếm ở các ứng viên của mình.
Skills Bridge là công ty đào tạo cung cấp các chương trình phát triển kỹ năng cho các bạn trẻ, doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng các công ty đa quốc gia. Linh thành lập công ty với mục tiêu sử dụng 25 năm kinh nghiệm của mình cùng các chuyên gia khác trong nhiều lĩnh vực để hỗ trợ các bạn trẻ thành công trong sự nghiệp.
Để biết thêm chi tiết về các chương trình đào tạo và phát triển đa dạng hiện có của Skills Bridge, hãy truy cập link này.

Viết bởi

Có hơn 24 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính, tiếp thị và vận hành. Những nội dung của Thái Vân Linh cung cấp các công cụ và cảm hứng nhằm giúp các bạn trẻ Việt Nam thăng tiến trong công việc và khám phá trọn vẹn tiềm năng của mình.

Skills Bridge là công ty đào tạo cung cấp các chương trình phát triển kỹ năng cho các bạn trẻ, doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng các công ty đa quốc gia. Linh thành lập công ty với mục tiêu sử dụng 25 năm kinh nghiệm của mình cùng các chuyên gia khác trong nhiều lĩnh vực để hỗ trợ các bạn trẻ thành công trong sự nghiệp.
Để biết thêm chi tiết về các chương trình đào tạo và phát triển đa dạng hiện có của Skills Bridge, hãy truy cập link này.

Viết bởi

Có hơn 24 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tài chính, tiếp thị và vận hành. Những nội dung của Thái Vân Linh cung cấp các công cụ và cảm hứng nhằm giúp các bạn trẻ Việt Nam thăng tiến trong công việc và khám phá trọn vẹn tiềm năng của mình.