Vân Anh thấy là các bạn trẻ bây giờ rất giỏi. Họ có những tố chất nổi trội. Với đặc thù công việc của mình, Vân Anh cũng có cơ hội được gặp gỡ nhiều bạn trẻ. Và một bạn ứng viên thu hút được sự quan tâm của Vân Anh sẽ có những tố chất về: (1) thái độ, (2) sự khiêm cung và (3) có khả năng đào tạo được.

Về thái độ, mình có thể quan sát khi các bạn đến công ty phỏng vấn. Mình sẽ xem các bạn có đến đúng giờ hay không? Các bạn giao tiếp với lễ tân như thế nào? Trong quá trình phỏng vấn các bạn có mở lòng, có lắng nghe hay không? Còn để xác định tố chất có thể đào tạo được thì mình có thể đặt một câu hỏi, ví dụ như: “Công việc tại VietnamWork yêu cầu bạn học thuộc lòng về những tính năng, lợi ích của sản phẩm thì bạn nghĩ như thế nào?” Và dựa vào câu trả lời đó thì mình sẽ có những câu hỏi đào sâu thêm để biết được khả năng học hỏi của bạn. 

Câu hỏi của chị Linh làm em nhớ đến một câu chuyện để lại ấn tượng sâu sắc với em, chắc là từ hơn 10 năm trước. Vân Anh có hẹn một bạn ứng viên A đến phỏng vấn lúc 2:00 giờ chiều, nhưng đến 2:20 bạn vẫn chưa đến. Vân Anh gọi qua lễ tân hỏi xem bạn ứng viên đó có đến không, nếu không thì bạn có để lại tin nhắn gì hay không, và nhận được câu trả lời là không có.

Cuối cùng dù bạn đã phạm một lỗi “cơ bản" là đến trễ, nhưng Vân Anh đã thấy được thái độ chân thành của bạn nên đã trao cho bạn một cơ hội để làm việc tại VietnamWork. Vân Anh nghĩ đó là quyết định sáng suốt cho công ty. Bạn đã có rất nhiều đóng góp và thăng tiến lên các vị trí quản lý trong 5 năm gắn bó với VietnamWork trước khi đi định cư ở nước ngoài. 

Câu hỏi của chị Linh làm em nhớ đến một câu chuyện để lại ấn tượng sâu sắc với em, chắc là từ hơn 10 năm trước. Vân Anh có hẹn một bạn ứng viên A đến phỏng vấn lúc 2:00 giờ chiều, nhưng đến 2:20 bạn vẫn chưa đến. Vân Anh gọi qua lễ tân hỏi xem bạn ứng viên đó có đến không, nếu không thì bạn có để lại tin nhắn gì hay không, và nhận được câu trả lời là không có.

Cuối cùng dù bạn đã phạm một lỗi “cơ bản" là đến trễ, nhưng Vân Anh đã thấy được thái độ chân thành của bạn nên đã trao cho bạn một cơ hội để làm việc tại VietnamWork. Vân Anh nghĩ đó là quyết định sáng suốt cho công ty. Bạn đã có rất nhiều đóng góp và thăng tiến lên các vị trí quản lý trong 5 năm gắn bó với VietnamWork trước khi đi định cư ở nước ngoài. 

Em cũng đồng ý với quan điểm của chị Linh. Đối với cá nhân Vân Anh thì làm ở ngành nghề nào mình cũng phải trải qua vài lần từ chối. Ví dụ bạn làm Marketing (tiếp thị), bạn có ý tưởng nhưng mà khi đưa lên sếp hoặc gửi cho khách hàng, bạn vẫn có thể bị từ chối. Khi bạn làm tuyển dụng chẳng hạn, bạn cũng có thể sẽ nhận những lời từ chối từ ứng viên. 

Nếu các bạn muốn có nhiều lời từ chối hơn thì công việc bán hàng sẽ là nơi cho bạn “được" nhiều lời từ chối nhất. Vân Anh đảm nhiệm công việc bán hàng từ 20 năm trước. Thời điểm đó chắc chị Linh cũng biết là tốc độ đường truyền của internet rất chậm và nó là một cái gì đó hơi xa xỉ đối với sinh viên. Vậy nên việc mình giới thiệu những sản phẩm, dịch vụ đến khách hàng là rất khó khăn. Mỗi ngày Vân Anh phải gọi từ 70 đến 80 cuộc gọi cho khách hàng và hơn 90% khách hàng sẽ từ chối. Nhưng Vân Anh vẫn miệt mài ngày này tháng nọ để gọi khách hàng và truyền tải những thông tin về các giải pháp của mình đến khách hàng. 

Có những lúc gọi nhiều quá, tối về nhà Vân Anh khàn cả giọng. Đặc biệt hơn, có đôi lần khi gọi đến bộ phận lễ tân rồi nhờ họ truyền máy vào cho các anh chị nhân sự thì bên đầu dây Vân Anh nghe được cái giọng vang lại là: “Em nói với bạn ấy chị không có ở đây”, nghe rất đau lòng. Nhưng Vân Anh nghĩ là mình làm nghề bán hàng, mình phải làm quen với điều đó và mình phải có sự nhẫn nại.

Tâm lý của một người bán hàng - đặc biệt với những bạn mới vào nghề - là nghề bán hàng giống như một nghề đi xin. Nhưng qua một thời gian, khi mình có những trải nghiệm, những va chạm, mình sẽ nghiệm ra bán hàng là một nghề đi cho. Vì sao Vân Anh nói như vậy? Vì mình mang đến thông tin, giải pháp cho khách hàng để giúp họ có những lựa chọn tốt hơn khi ra quyết định. Song song với việc đó thì nghề bán hàng cần phải có sự nhẫn nại và biết chịu đựng áp lực. Áp lực ở đây là áp lực về lời từ chối của khách hàng, áp lực về chỉ tiêu hay những KPI của công việc. 

Và để tiếp tục kiên nhẫn với nghề thì Vân Anh có một suy nghĩ thế này: Khi đi ngoài đường thấy xe hơi chạy rất nhiều, Vân Anh nghĩ rằng những chiếc xe hơi có giá 1 tỷ, 2 tỷ, thậm chí là 3 - 4 tỷ một chiếc mà người ta còn bán được. Vậy một vị trí đăng tuyển trên VietnamWork chỉ hơn 1 triệu, 2 triệu thôi, không lẽ nào mình không làm được. Chính suy nghĩ đó đã thôi thúc Vân Anh tiếp tục. 

Điều thứ hai là Vân Anh tin vào xác suất thành công. Ví dụ như khi mình gọi 100 cuộc điện thoại tư vấn, có 90 người từ chối thì ít nhất mình có được 10 người chấp nhận lắng nghe và trở thành khách hàng của mình. Vậy nếu mình gọi 1,000 người thì mình sẽ có được 100 khách hàng. Từ đó Vân Anh đúc kết được rằng, bán hàng là một nghề kinh doanh dựa trên sự từ chối. Và khi mình hiểu được điều đó, mình kiên nhẫn thì mình sẽ giữ được ngọn lửa đam mê, nhiệt huyết với nghề. 

Vân Anh thấy rằng điều khó khăn nhất mà các bạn trẻ thường gặp phải là “sợ". Khi các bạn mới vào, chưa biết gì về công việc, chưa biết quy trình xử lý nhiệm vụ như thế nào. Các bạn cũng chưa biết cách sắp xếp thứ tự/ thời gian cho công việc phù hợp, và các bạn sợ sai sót. Đó là những nỗi sợ phổ biến của một nhân viên khi họ bắt đầu đến với công việc đầu tiên.

Vân Anh thường có 2 lời khuyên cho các bạn trẻ khi đến với công việc đầu tiên:

Đầu tiên, bạn nên tìm hiểu kỹ về môi trường làm việc và công việc của mình. Tốt hơn là các bạn nên hỏi rõ hơn về những tiêu chí, về KPI của công việc thông qua người phỏng vấn hay người quản lý của bạn trong tương lai.

Điều thứ hai cần chú ý là sự chủ động khi bước chân vào một môi trường tổ chức nào đó. Hãy chủ động hỏi mọi người bạn làm vậy có đúng không? Bạn làm có tốt chưa hay làm sao để tốt hơn? Bạn cũng nên ghi chép lại những gì đã được hướng dẫn để áp dụng khi cần thiết. 

Việc tìm hiểu kỹ về công việc và môi trường, chủ động học hỏi từ những người đi trước sẽ giúp ích rất nhiều cho các bạn. Đặc biệt là với những bạn mới bắt đầu công việc đầu tiên thì các bạn sẽ có sự thích nghi nhanh hơn với công việc của mình. Thông qua đó, các bạn sẽ tự tin hơn vào bản thân. 

Trong mô hình DISC về 4 kiểu người với 4 tính cách khác nhau (DISC: Dominance - sự thống trị, Influence - ảnh hưởng, Steadiness - bền vững, Compliance - tuân thủ), có một bạn S thuộc kiểu người Steadiness - bền vững. Đây là kiểu người rất tỉ mỉ, nhẫn nại. Họ có sự chịu đựng tốt và biết lắng nghe. Nhưng ngược lại, về độ nhanh nhạy thì họ sẽ không bằng một số bạn khác. Vậy nên khi phỏng vấn các bạn ứng viên thuộc mẫu người này, Vân Anh cũng sẽ quan sát để nhìn ra được điểm mạnh của họ. 

Khi phỏng vấn thì bạn S không thể hiện sự tự tin ra bên ngoài. Nhưng qua những câu hỏi Vân Anh đặt cho bạn thì bạn có sự chỉn chu trong câu trả lời. Bạn tìm hiểu rất kỹ về công việc cũng như môi trường bạn ứng tuyển. Thông qua đó Vân Anh thấy được bạn có sự chuẩn bị rất tốt, có sự học hỏi, sự khiêm cung và rất mở lòng. 

Lúc mới vào thì có thể các bạn như vậy sẽ không phải là những nhân viên quá nổi trội. Nhưng khi ở bước đầu tiên bạn có khoảng 5 điểm, qua 6 tháng hay 1 năm thì bạn sẽ cải thiện và đạt được điểm 7 điểm 8. Rồi dần dần bạn cũng sẽ được thăng tiến lên những vị trí cao hơn. 

Thật ra khi các bạn đi phỏng vấn, có nghĩa là các bạn đang giới thiệu về những điểm mạnh, điểm yếu của mình với nhà tuyển dụng. Mỗi ứng viên đều có những thế mạnh và những điểm yếu khác nhau. Ví dụ với công việc bán hàng, bạn S ở trên không thể hiện được sự xông xáo hay tính cạnh tranh ra bên ngoài. Nhưng ngược lại bạn có sự kiên nhẫn, có sự học hỏi và biết lắng nghe. 

Bên cạnh đó mình cũng còn 2 tháng thử việc. Đó là cơ hội công ty dành cho các bạn để chứng minh được những gì bạn nói khi phỏng vấn. Và qua 2 tháng đó, Vân Anh thấy những bạn thuộc kiểu người S (Steadiness - bền vững) thường vẫn làm rất tốt công việc của mình. 

Ví dụ là trong 2 tháng, các bạn sẽ bắt buộc đóng vai với người quản lý của mình như giữa khách hàng và một người bán hàng (sale). Sau khi đóng vai thì bạn sẽ về viết lại một email là qua cái việc đóng vai đó, bạn đã học được điều gì, điều gì cần nhờ anh chị bổ sung hỗ trợ thêm. Thì đó là những yếu tố Vân Anh thấy là bạn đã thể hiện rất tốt trong quá trình thử việc. 

Công việc tại VietnamWork là công việc đầu tiên sau khi Vân Anh tốt nghiệp đại học. Với trải nghiệm có được từ những công việc thời sinh viên thì Vân Anh nhận ra rằng: khi các bạn làm công việc đầu tiên, đừng nên quá mơ mộng và nhìn nó với lăng kính màu hồng. Các bạn hãy kiên nhẫn học hỏi và trau dồi. Qua năm tháng mình sẽ có được công việc “màu hồng” như cách mình muốn.